Κυριακή 21 Απριλίου 2024

Φοβάμαι αν το παιδί μου βγει προβληματικό…

Πολλές φορές προσέρχονται στις συνεδρίες με ψυχολόγο, γονείς με τη φοβία ότι, λόγω κληρονομικών παραγόντων το παιδί τους κάποια στιγμή μπορεί να εκδηλώσει μια διαταραχή κι αυτή η σκέψη, τους αγχώνει και δεν τους επιτρέπει να απολαμβάνουν τη ζωή, αλλά να ζουν πλάθοντας σενάρια στο μυαλό τους για όσα άσχημα μπορεί να συμβούν στο παιδί τους. Αυτοί οι γονείς δίνουν πολύ μεγάλη έμφαση στον κληρονομικό παράγοντα και μειώνουν την επίδραση που μπορεί να έχει η δική τους συμπεριφορά στην πυροδότηση, δηλαδή στην εκδήλωση κι εμφάνιση μιας διαταραχής. Θεωρούν ότι αυτό που έχει τη μεγαλύτερη σημασία είναι να προσφέρουν ένα περιβάλλον αφθονίας όπου το παιδί δεν θα στερηθεί τίποτα από υλικά αγαθά.

 

Έτσι, βλέπουμε πολύ συχνά στις μέρες μας, γονείς που μετατρέπουν τα δωμάτια των παιδιών τους σε μικρογραφία της Ντίσνεϋλαντ. Τα παιδιά έχουν τόσα πολλά παιχνίδια που δεν τα εκτιμούν καθόλου και γι’ αυτό μετά από λίγο τα παρατάνε σε μια άκρη ή τα σπάνε και τα καταστρέφουν. Παρόμοια είναι η κατάσταση με το φαγητό, τον ρουχισμό και όλες τις υπόλοιπες υλικές τους ανάγκες. Το ζήτημα όμως, είναι ότι για τα παιδιά αυτό που δεν γίνεται αντιληπτό από τους γονείς, είναι το γεγονός ότι η αφθονία σε υλικά αγαθά δεν μπορεί να καλύψει τις συναισθηματικές ανάγκες που έχει το παιδί. Τι να τα κάνει τα εκατοντάδες παιχνίδια το παιδί, αν δεν μπορεί να έχει έστω για λίγες στιγμές την ημέρα τον γονιό του για να παίξει μαζί του με κάποιο από όλα αυτά τα παιχνίδια;  

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα λόγια του Ναουρί από το βιβλίο του με τίτλο: «Εκπαιδεύοντας τα παιδιά, όρια στην παιδική παντοδυναμία»:

«Όταν τα παιδιά εμφανίζουν προβλήματα μεταξύ των οποίων πολύ συχνά και προβλήματα σχολικής απόδοσης, οι γονείς καταφεύγουν, μάλλον χωρίς επιτυχία, σε ιδιαίτερα μαθήματα και σε αλλαγή σχολείου, μέχρι να αποφασίσουν εάν τελικά το αποφασίσουν, να απευθυνθούν σε ειδικό. Κι όταν ο ειδικός επικεντρώνεται στη δική τους συμπεριφορά, εκπλήσσονται κι αναφωνούν με απορία: “και να σκεφτεί κανείς ότι δεν τους λείπει τίποτα”. Δεν τους περνά από το μυαλό ότι αυτό που βοήθησε τους ίδιους να διεκδικήσουν και να κατακτήσουν ένα καλύτερο επίπεδο ζωής ήταν ένα βαθύ αίσθημα “έλλειψης” και ότι το μεγαλύτερο σφάλμα τους είναι ότι στέρησαν το αίσθημα αυτό από τα παιδιά τους».

Το να μην νιώσουν τα παιδιά καμία έλλειψη σε υλικά αγαθά, λοιπόν, τα κάνει κακομαθημένα κι αχάριστα. Θεωρούν ότι πάντα και χωρίς προσπάθεια θα έχουν ό, τι χρειαστούν κι αν τυχόν τα φέρει έτσι η ζωή που αυτό δεν θα είναι εφικτό, τότε δεν ξέρουν πώς να διαχειριστούν την κατάσταση κι απελπίζονται. Όταν η πλάστιγγα της ανατροφής γέρνει μονάχα προς την ικανοποίηση των υλικών αναγκών και παραμελείται η κάλυψη  των συναισθηματικών αναγκών, τότε δημιουργείται μια ανισορροπία στο παιδί ως προς τη διαμόρφωση της προσωπικότητάς του και του χαρακτήρα του. Η ανατροφή δεν μπορεί και δεν πρέπει να είναι μονόπλευρη, καθώς όλοι ανεξαιρέτως εκτός από σωματικές, έχουμε και συναισθηματικές ανάγκες που πρέπει να καλυφθούν.

Ένα παιδί, που του έχουν προσφερθεί τα πάντα, αλλά βλέπει ότι οι γονείς του ξεχνούν να το χαϊδέψουν, να το παρηγορήσουν όταν νιώθει ανήμπορο ή θλιμμένο, να του μιλήσουν για τους τρόπους, για το πώς νιώθουν γι’ αυτό, να του μιλήσουν για τη ζωή, την κοινωνία, τον κόσμο κοκ, με τι τρόπο βιώνει αυτού του είδους τη στέρηση; Που θα στραφεί για να πάρει όσα του λείπουν; Και πώς αργότερα ως ενήλικας θα δώσει αγάπη, τρυφερότητα, ενδιαφέρον, ενσυναίσθηση, εφόσον όλα αυτά δεν τα έλαβε ποτέ;

 

Πηγή:

Α. Ναουρί, 2012, Εκπαιδεύοντας τα παιδιά, όρια στην παιδική παντοδυναμία, Εκδόσεις: Κέλευθος, Αθήνα.

 

Κουραβάνας Νικόλαος & Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.

Σαν νεράκι που κύλησε πέρασε ο καιρός...

Πόσο γρήγορα περνάει ο καιρός! Πότε ήσουν μικρό παιδί που έπαιζε κι έτρεχε ακούραστο σχεδόν όλη μέρα; Πλέον μεγάλωσες και αυτό που συνειδητοποιείς είναι ότι έχεις κουραστεί. Έχεις κουραστεί από τους ανθρώπους, από τα λόγια τους, τις συμπεριφορές τους, την αέναη επανάληψη της κακίας τους. Τόσο ίδιοι οι άνθρωποι και τόσο μονότονοι. Θες να τους προσπεράσεις κι εν μέρει τα καταφέρνεις να τους αγνοείς κάπως. Μα όσο κι αν τους αγνοείς, συνειδητοποιείς ότι εσύ άλλαξες, μεγάλωσες, ωρίμασες, μα αυτοί παρέμειναν ίδιοι κι απαράλλαχτοι. Επιφανειακοί, δήθεν, υποκριτές, φαύλοι, άρπαγες, οπορτουνιστές, αμοραλιστές και διπρόσωποι. Κι αν κάπου κάπου συναντήσεις στο διάβα σου και κανέναν σωστό, εκπλήσσεσαι τόσο που δυσπιστείς. Λες μέσα σου, δεν μπορεί, κι αυτός σαν τους άλλους θα είναι και κρατιέσαι σε απόσταση…

Θες να συνεχίσεις τον αγώνα σου και ξέρεις πως δε θα τα καταφέρεις να παραμείνεις απερίσπαστος. Το παλεύεις όμως και η αδικία σε έχει σκληρύνει, σε έχει μεταμορφώσει σε τέτοιο βαθμό που για κάποιους που σε ξέρουνε χρόνια, είσαι πια αγνώριστος. Η ελπίδα είναι η μόνη δύναμη που σε ωθεί προς τα μπρος. Θες να πορεύεσαι προς τα εμπρός, γιατί όσες φορές έστρεψες το βλέμμα σου πίσω, δεν μπόρεσες να αλλάξεις τίποτα από όσα αδυσώπητα έχουν συμβεί. Δυστυχώς δεν μπόρεσες και να δεις με διαφορετική ματιά και τίποτα από όλα εκείνα που σε πλήγωσαν, που σε έκαναν να απορείς για τον βαθμό εκμετάλλευσης του ανθρώπου προς άνθρωπο. 

Απ’ ότι φαίνεται ο κόσμος είναι ρευστός, αλλά κάποιοι άνθρωποι απαράλλαχτοι. Ίσως, η μόνη αλλαγή σε αυτούς τους ανθρώπους να είναι κάποιες ρυτίδες και κάποιες τούφες από λευκές τρίχες που μαρτυρούν ότι τα χρόνια πέρασαν …

Μην πτοείσαι και μην το βάζεις κάτω. Δεν ζεις γι’ αυτούς. Ζεις για εσένα και για εκείνους που μπορούν να σε αφουγκραστούν, να σε νιώσουν, να σε καταλάβουν. Μη δίνεις σημασία στα πικρόχολα λόγια τους που στάζουν δηλητήριο και τοξικότητα. Προσπέρασέ τους κι άφησέ τους να «γαβγίζουν» όπως κάνουν τα σκυλιά που δειλιάζουν.   

Ο ψυχίατρος Άντλερ στο βιβλίο του με τίτλο: «Η γνώση της ζωής», αναφέρει τα εξής παρακάτω:

«Καθημερινά συναντάμε ανθρώπους που δηλώνουν: “Εγώ αυτό θα το έκανα έτσι”, “Εγώ θα την δεχόμουν αυτή τη δουλειά”, “Θα του έδειχνα εγώ αυτουνού… αλλά…!” Όλες αυτές οι δηλώσεις του τύπου “Ναι… αλλά…” είναι σημάδια που μαρτυρούν ένα ισχυρό αίσθημα κατωτερότητας· αν ξέρουμε να ερμηνέψουμε αυτά τα σημάδια με παρόμοιο τρόπο, θα δούμε ορισμένες καταστάσεις, όπως, ας πούμε, την αμφιβολία, με άλλο μάτι. Γιατί τότε θα καταλάβουμε ότι ένας άνθρωπος, που βασανίζεται από αμφιβολίες, συνήθως κολλάει στις αμφιβολίες και δεν πετυχαίνει τίποτα. “ Όταν αντίθετα, ένας άνθρωπος δηλώνει: “Δεν θέλω”, τότε με κάποια σιγουριά θα ενεργήσει και ανάλογα».

Λοιπόν, εσύ; Επιτρέπεις στους άλλους να σε φορτώνουν με αμφιβολίες και δεύτερες σκέψεις για όλα εκείνα που ποθεί η καρδιά σου; Οι άλλοι είναι άλλοι, κι εσύ είσαι εσύ. Θυμήσου: δεν ζεις για τους άλλους, ζεις για εσένα και η ζωή σου είναι μοναδική κι ανεπανάληπτη.

 

Πηγή:

Α. Άντλερ, 2023, Η γνώση της ζωής, Εκδόσεις: Νίκας, Αθήνα.

 

Κουραβάνας Νικόλαος & Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.

Ευλογία γάμου ιθαγενών Αμερικανών Απάτσι

Θεωρούμε ότι αξίζει να ρίχνουμε μια ματιά σε μακρινούς πολιτισμούς διερευνώντας τη σκέψη τους για θεμελιώδεις θεσμούς όπως αυτόν του γάμου. 

 

Παρακάτω, παρατίθενται κάποιες ευχές για τους νεόνυμφους, ευχές στις οποίες εμπεριέχεται η λαϊκή σοφία αιώνων:

«Τώρα δεν θα νιώθετε βροχή, γιατί ο καθένας σας θα είναι καταφύγιο για τον άλλον.

Τώρα δεν θα νιώθετε κρύο, γιατί ο καθένας σας θα είναι η ζέστη και η θαλπωρή για τον άλλον.

Τώρα δεν θα υπάρχει μοναξιά, γιατί ο καθένας σας θα είναι σύντροφος του άλλου.

Τώρα είστε δύο άτομα, αλλά υπάρχει μόνο μία ζωή μπροστά σας.

Είθε η ομορφιά να σας περιβάλλει τόσο στο ταξίδι που ακολουθεί όσο και στα χρόνια που θα ‘ρθουν.

Είθε η ευτυχία να είναι σύντροφός σας και οι μέρες σας μαζί να είναι καλές και πολλές στη γη. Αντιμετωπίστε τον εαυτό σας, αλλά και ο ένας τον άλλον με σεβασμό και υπενθυμίστε στον εαυτό σας συχνά αυτό που σας έφερε κοντά.

Δώστε ύψιστη προτεραιότητα στην τρυφερότητα, την ευγένεια και την καλοσύνη που αξίζει η σύνδεσή σας.

Όταν η απογοήτευση, οι δυσκολίες και ο φόβος απειλήσουν στη σχέση σας, καθώς απειλούν όλες τις σχέσεις τη μια ή την άλλη στιγμή, θυμηθείτε να εστιάσετε στο τι είναι σωστό μεταξύ σας, όχι μόνο στο κομμάτι που φαίνεται λάθος.

Με αυτόν τον τρόπο, μπορείτε να διώξετε τις καταιγίδες όταν τα σύννεφα θα κρύβουν το πρόσωπο του ήλιου στη ζωή σας. Να θυμάστε ότι ακόμα κι αν χάσετε το φως του ήλιου για μια στιγμή από τα μάτια σας, ο ήλιος είναι ακόμα εκεί, πίσω απ’ τα σύννεφα.

Και αν ο καθένας από εσάς αναλάβει την ευθύνη για την ποιότητα της κοινής ζωής σας, τότε η ζωή σας θα πλημμυρίσει από αφθονία και απόλαυση».

 

Πηγή:

Native American (Apache) Wedding Blessing, Norfolk County Council

https://www.norfolk.gov.uk › Default-reading › pdf, retrieved at 12:00, 04/19/2024.

 

Κουραβάνας Νικόλαος & Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.

 

Διαβάζοντας... «Εισαγωγή στην Κοινωνιομετρία στην Ομαδική ψυχοθεραπεία και το ψυχόδραμα»

Του Νεοκλή Σαρρή

 

«Η κοινωνιομετρία δεν είναι μόνο μια τεχνική ή μέθοδος μέτρησης των έλξεων και των απωθήσεων σε μικροκοινωνιολογικό επίπεδο, προπάντων είναι μια κοσμοθεωρία που εδράζεται και καταλήγει σε μια φιλοσοφία. Πέρα από τις εφαρμογές του στην εκπαίδευση, τη βιομηχανία και τις επιχειρήσεις, ο επιστημονικός αυτός κλάδος που τοποθετείται στα όρια της κοινωνιολογίας, της ψυχοκοινωνιολογίας και της (αντι) ψυχιατρικής κομίζει ένα αισιόδοξο μήνυμα: η θεραπεία των ατομικών και συλλογικών εντάσεων και ρήξεων βρίσκεται στην καλλιέργεια και την ανάδειξη της δημιουργικότητας και της αυθορμησίας, των δύο ανεκτίμητων προσόντων που διαθέτει ο άνθρωπος η ορθή διαχείριση των οποίων είναι σε θέση να τον οδηγήσει σε ανώτερα πολιτισμικά στάδια. Από την άλλη πλευρά, δεν μπορούμε να αρνηθούμε ότι το δραματικό στοιχείο του ανθρώπου και της κοινωνίας όντας θεατρικό είναι ταυτόχρονα και ένα ατελείωτο παιχνίδι. Αν παραδεχτούμε λοιπόν ότι η δόμηση της καθημερινότητας ακολουθεί το δραματουργικό πρόσωπο, η καταπίεση που ασκεί η ίδια με τις στεναχώριες, τις απογοητεύσεις και γενικότερα τις αποστερήσεις που συνεπάγεται, θα πρέπει να βρει ομοειδές αντίδοτο. Η διαφυγή από το χάος που ελλοχεύει για τον άνθρωπο τον οδηγεί στο παιχνίδι και από εκεί στο θέατρο προκειμένου με αυτό να βρει την κάθαρση» (από το οπισθόφυλλο).

«Η κοινωνιομετρική δοκιμασία είναι μέσο να μετρήσουμε την κοινωνική οργάνωση μιας ομάδας. Κατά τη διάρκεια μιας κοινωνιομετρικής δοκιμασίας, τα άτομα που συγκροτούν την ομάδα, καλούνται να επιλέξουν άλλα άτομα, είτε από την δική τους ομάδα, είτε από μια διαφορετική. Αναμένουμε από τα άτομα της ομάδας να κάνουν την επιλογή τους ασχέτως και αδιακρίτως αν τα επιλεγμένα άτομα ανήκουν ή όχι στη δική τους ομάδα. Η κοινωνιομετρική δοκιμασία δηλαδή, είναι μια μέθοδος έρευνας των κοινωνικών δομών στο μέτρο που αναπτύσσονται μεταξύ των μελών μιας ομάδας έλξεις και απωθήσεις» (σελ. 76).

Η κοινωνιολογία αναλύει γεγονότα και περιστατικά της καθημερινότητας, που συνθέτουν την κοινωνική ζωή. Ο άνθρωπος μέσα από τη συμμετοχή του στην καθημερινή ζωή κατασκευάζει τον δικό του κόσμο και συμμορφώνεται ή ακολουθεί τους κανόνες. Οι κανόνες για τη δόμηση της κοινωνικής ζωής περιλαμβάνουν τις θεμελιώδεις απόψεις σχετικά με την ίδια τη ζωή και την αμφισβήτηση των ίδιων, αν και αυτή συχνά δεν εκδηλώνεται. Στην κοινωνία μας, η προσωπική εμφάνιση αποτελεί ένα σημαντικό παράγοντα της κοινωνικής αντεπίδρασης  που συνεπάγεται η καθημερινότητα.

 

Πηγή:

Νεοκλής Σαρρής. 1995. Εισαγωγή στην Κοινωνιομετρία στην Ομαδική ψυχοθεραπεία και το ψυχόδραμα. Εκδόσεις Δανιά.

 

Κουραβάνας Νικόλαος & Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.

Τετάρτη 17 Απριλίου 2024

Διαβάζοντας Φρόυντ: «Τρία ιστορικά ασθενείας»

Ο Ράττενμαν

Ο Πρόεδρος Σρέμπερ

Ο Βόλφσμαν

 

«Πώς δούλευε ο Φρόυντ με τους ασθενείς του; Από πού αντλούσε υλικό για τις θεωρίες του, αλλά και πως χρησιμοποιούσε τις θεωρίες του ως ψυχαναλυτής, ως γιατρός που ασκούσε και εφάρμοζε την ψυχανάλυση πρακτικά για θεραπευτικούς σκοπούς;

Είναι ευτύχημα που ο μεγάλος θεωρητικός Φρόυντ μας επέτρεψε με τα ιστορικά ασθενείας που κατέγραψε να τον παρακολουθήσουμε και στην πρακτική του. Από το πλήθος των ασθενών του ξεχώρισε τις χαρακτηριστικές εκείνες περιπτώσεις, τους υποδειγματικούς ασθενείς, όπως τους αποκαλούσε, που συγκεντρώνουν στο πρόσωπό τους σε έντονον και συχνά ακραίον βαθμό διαταραχές, βλάβες και πάθη που τους καθιστούν υποδειγματικούς , κατάλληλους κατά συνέπεια να αποδώσουν και υποδειγματικές αναλύσεις.

Αυτά τα τρία ιστορικά ασθενείας, που αντιστοιχούν στις περιπτώσεις τριών διάσημων ασθενών του Φρόυντ, του Ράττενμαν, του Προέδρου Σρέμπερ και του Βόλφσμαν, είναι λοιπόν αναλύσεις που διέρρηξαν την ιατρική εχεμύθεια και την υπό μορφή σημειώσεων πρόχειρη καταγραφή ιδιωτικής χρήσης και εξελίχθηκαν σε ανοιχτές ανακοινώσεις, σε πρακτικά εγχειρίδια θεωρίας και τεχνικής» (από το οπισθόφυλλο).

Μία από τις περιπτώσεις του βιβλίου είναι η περίπτωση του Βόλφσμαν, ο οποίος «είχε οχυρωθεί επί μακρό διάστημα στο απυρόβλητο μιας στάσης που χαρακτηριζόταν από ευπειθή απάθεια. Άκουγε, καταλάβαινε και δεν άφηνε τίποτε να τον αγγίξει. Η ανεπίληπτη νοημοσύνη του ήταν σαν αποκομμένη από τις ορμικές δυνάμεις που διακατείχαν τη συμπεριφορά του στις λίγες ζωτικές σχέσεις που του είχαν απομείνει. Απαιτήθηκε μακρόχρονη αγωγή, ώστε να παρακινηθεί τελικά να συμμετάσχει αυτοτελώς στην εργασία, και όταν ως αποτέλεσμα αυτής της προσπάθειας εμφανίσθηκαν τα πρώτα δείγματα απελευθέρωσης, διέκοψε αμέσως τη συνεργασία, για να αποτρέψει τις παραπέρα αλλαγές και να διατηρήσει την διαμορφωμένη κατάσταση που τον βόλευε. Ο φόβος του να σταθεί στα πόδια του ανεξάρτητος βάραινε περισσότερο από όλα τα ενοχλήματα της αρρώστιας. Για την υπέρβασή του υπήρχε ένας και μόνο τρόπος. Ήμουν αναγκασμένος να περιμένω, ώσπου ο δεσμός του με το πρόσωπό μου να γίνει αρκετά ισχυρός και να υπάρξει ένα αντίβαρο στον φόβο, οπότε μεταχειρίσθηκα αυτόν τον έναν παράγοντα κατά του άλλου. Όταν εμφανίσθηκαν καλές ενδείξεις για την καταλληλότητα της στιγμής, όρισα ότι η θεραπευτική αγωγή πρέπει να αποπερατωθεί σε ένα τακτό διάστημα, ανεξάρτητα από την πρόοδο που θα έχει συντελεσθεί» (σελ. 242).

Ο Βόλσφμαν ήταν ένας νεαρός Ρώσος πλούσιος αριστοκράτης, ηλικίας 23 ετών, που είχε βαριά νεύρωση, με επιπτώσεις στην ψυχική και σωματική του υγεία. Ο Ράττενμαν ήταν ένας 30χρονος Βιεννέζος δικηγόρος, ο οποίος από μικρή ηλικία εμφάνιζε ψυχαναγκαστικές ιδέες και άγχη, με αποτέλεσμα την εμφάνιση εμποδίων στην επαγγελματική και προσωπική του εξέλιξη. Το όνομα ‘Ράττενμαν’ –ο άνθρωπος με τα ποντίκια- του το έδωσε ο ίδιος ο Φρόυντ από μια ιστορία που του αφηγήθηκε, όπως την είχε ακούσει ο ίδιος και η οποία έπαιξε ρόλο στην έκρηξη της συμπτωματολογίας του. Σύμφωνα με τη συγκεκριμένη ιστορία, στην Ανατολή για τον σωφρονισμό των στρατιωτών αναποδογύριζαν  σφιχτά στον πισινό τους μια χύτρα γεμάτη ποντίκια, που είχαν ως μόνη διέξοδο την εισχώρηση στον πρωκτό τους. Η περίπτωση του Σρέμπερ περιλαμβάνει συμπτώματα υποχονδρίας, τα οποία βαθμιαία κατέληξαν σε μορφή βασανιστικής μανίας καταδίωξης. Έβλεπε τον εαυτό του μέσα από παραισθήσεις ως θύμα ομοφυλοφιλικών επιθέσεων.  

 

Πηγή:

Τρία ιστορικά ασθενείας. Ο Ράττενμαν. Ο Πρόεδρος Σρέμπερ. Ο Βόλφσμαν. Φρόυντ. Επίκουρος.

 

Κουραβάνας Νικόλαος & Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.